Döviz bürosu nasıl açılır?

Son yıllarda döviz kurlarındaki hızlı değişiklik ve yabancıların ülkemizdeki yoğunluğunun artması nedeniyle halkımızın dövize olan talebi dışında dövizle işlem hacmi yükselmeye başladı. Bu durum dövizle işlem yapılan yerlere ve döviz bozdurma noktalarına olan ihtiyacı artırdı.

Hükümet yaptığı düzenleme ile döviz bürolarını sınıflandırdı ve şartları ağırlaştırarak belirli standartları zorunlu kıldı. 32 Sayılı Bakanlar Kurulu kararı ve tebliğ düzenlemeleri ile dövizle işlem yapılmasına ve döviz bürosu açmanın koşullarına ilişin çeşitli düzenlemeler yapıldı .Mevzuata ilişkin düzenlemeler, denetim ve başvuruların değerlendirilmesi Hazine ve Maliye Bakanlığı Finansal Piyasalar ve Kambiyo Genel Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır. En son düzenleme 2018 yılında 32 sayılı karara ilişkin 32-45 sayılı tebliğ ile yapıldı. Döviz büroları A tipi ve B tipi yetkili müessese olmak üzere ikiye ayrılmaktadır, şimdi her iki tip döviz bürosu açılışı için gerekli süreçleri inceleyelim;

Kimler Döviz Bürosu Açabilir?

Türk vatandaşı olanlar ve yabancılar döviz bürosu açabilirler. Döviz bürosu açmak isteyenlerin taşıması gereken şartlar aşağıdaki gibidir;

Türkiye’de yerleşik her bir kurucu ortak ve tüzel kişi kurucu ortaklarda yüzde on veya daha fazla ortaklık payı bulunan kişiler ile şirket genel müdürünün, yönetim kurulu üyelerinin, imza yetkisini haiz çalışanlarının ve A grubu yetkili müesseseler için iç kontrol görevlilerinin;

• Müflis olmaması, konkordato ilan etmiş olmaması ya da hakkında iflasın ertelenmesi kararı verilmiş olmaması,
• Taksirli suçlar hariç olmak üzere affa uğramış olsalar dahi süreli hapis veya cezası ne olursa olsun basit veya nitelikli zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda yer alan kaçakçılık suçları, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, tefecilik, suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerini aklama, terörizmin finansmanı veya Devletin egemenlik alametlerine ve organlarının saygınlığına karşı suçlar, Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, yabancı devletlerle olan ilişkilere karşı suçlar, vergi kaçakçılığı suçlarından veya bu suçlara iştirakten hükümlü bulunmaması,
• Başvuru tarihi itibarıyla son beş yıl içerisinde; faaliyet konusuna aykırı faaliyeti sebebiyle faaliyet izni veya şube faaliyet izni Bakanlıkça iptal edilmiş yetkili müesseselerde ortaklığı bulunmaması veya genel müdür, yönetim kurulu başkanı, iç kontrol görevlisi ve yönetim kurulu üyesi görevlerinden birinde bulunmamış olması, Bakanlığa gerçeğe aykırı bilgi ve belge sunmuş olmaması ve yetkisiz döviz alım satımı ile ilgili olarak idari yaptırıma uğramamış olması,
• Kendileri ile yüzde on veya daha fazla ortaklık payı bulunan şirketlerinin vergi borcu bulunmaması,
• Gerekli mali güce ve işin gerektirdiği dürüstlük ile itibara sahip bulunması gerekir.

Döviz Bürosu Kuruluş Şartları Nelerdir?

Döviz bürosu açmak isteyenlerin yukarıda yazılı şartları taşıması gerekir, ayrıca kuruluş için gerekli koşullar aşağıdaki gibidir;

• Anonim şirket şeklinde kurulması
• Şirketin ana sözleşmesinde yer alan ticaret unvanında A grubu için “Yetkili Müessese”; B grubu için “Sınırlı Yetkili Müessese” ibarelerinin bulunması,
• Sadece yetkili müesseselerin faaliyet konuları ile iştigal etmek üzere kurulması,
• A grubu yetkili müesseselerin ödenmiş sermayelerinin en az 5.000.000 TL olması, B grubu yetkili müesseselerin ödenmiş sermayelerinin ise en az 1.000.000 TL olması, 
• Hisse senetlerinin nama yazılı olması ve nakit karşılığı çıkarılması,
• Ana sözleşmelerinin Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında mevzuat hükümlerine uygun olması şarttır.

Yetkili Müessese Kuruluş İzni Başvurusu İçin Hangi Belgeler Gerekli?

Bakanlığa yapılacak yetkili müessese kuruluş izni başvurusuna eklenecek belgeler aşağıda listelenmiştir;

• Şirket ana sözleşme taslağının,
• Türkiye’de yerleşik her bir kurucu ortak ve tüzel kişi kurucu ortaklarda yüzde on veya daha fazla ortaklık payı bulunan kişiler ile şirket genel müdürünün, yönetim kurulu üyelerinin, imza yetkisini haiz çalışanlarının ve A grubu yetkili müesseseler için iç kontrol görevlilerinin;
• Müflis olmadıklarına, konkordato ilan etmiş olmadıklarına ve haklarında iflasın ertelenmesi kararı verilmediğine ilişkin yazılı beyanlarının,
• Başvuru tarihi itibarıyla son beş yıl içerisinde faaliyet izni veya şube faaliyet izni Bakanlıkça iptal edilmiş yetkili müesseselerde ortaklığı bulunmadığına veya yönetim kurulu başkanı, yönetim kurulu üyesi, genel müdür veya iç kontrol görevlisi görevlerinden birinde bulunmamış olduğuna, Bakanlıkça gerçeğe aykırı bilgi ve belge sunmadıkları ile yetkisiz döviz alım satımı ile ilgili olarak idari yaptırıma uğramadıklarına dair yazılı beyanlarının,
• Adli sicil kaydına ilişkin belgelerin, başvuru sahibinin tüzel kişi olması durumunda, tüzel kişi kurucuların yönetim kurulu başkanı, genel müdür ve yüzde on veya daha fazla ortaklık payı bulunan ortaklarının adli sicil kaydına ilişkin belgelerin,
• Kendileri ile yüzde on veya daha fazla ortaklık payı bulunan şirketlerinin vergi borcu bulunmadığına dair bağlı bulunulan vergi dairesinden alınacak belgenin,
• Gerçek kişiler için bu Tebliğin Ek 1’inde, tüzel kişiler için Ek-2’sinde yer alan örneğe uygun şekilde ve noter huzurunda düzenlenip imza edilecek birer beyannamenin,
• Bakanlıkça gerekli görülecek diğer belgelerin, eklenmesi zorunludur.

Yetkili Müessese Faaliyet İzni Başvurusu İçin Hangi Belgeler Gerekli?

Kurucular, kuruluş izni tarihinden itibaren 90 gün içerisinde yetkili müessesenin kuruluş işlemlerini tamamlayarak faaliyet izni almak üzere Bakanlığa başvuruda bulunurlar. 90 gün içerisinde başvuru yapmayan şirketlerin kuruluş izni iptal edilmiş sayılır. Bakanlık zorunlu hallerin tevsiki kaydıyla söz konusu süreyi en fazla 90 güne kadar uzatabilir.

Faaliyet izni almak üzere yapılacak başvuruya;

• Ana sözleşmenin yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinin bir nüshası,
• Ortaklar tarafından şirket ana sözleşmesinde taahhüt edilen asgari şirket sermayesinin nakden ve defaten ödendiğini gösterir bankadan alınacak belge,
• 492 sayılı Harçlar Kanunu uyarınca ödenmesi gereken harcın ödendiğini tevsik eden belge, (2020 yılı için harç tutarı 44.396,70 TL ve harç her yıl ödenir)
• Asgari ödenmiş sermaye miktarının onda birine karşılık gelen tutarın Kamu Sermayeli Bankalar veya Kamu Sermayeli Katılım Bankalarından birine yatırıldığını tevsik eden belge veya aynı tutarda teminat mektubu,
• A grubu yetkili müesseseler için 500 bin Türk Lirası; B grubu yetkili müesseseler için 200 bin Türk Lirası başvuru ücretinin yatırıldığını tevsik eden belge,
• 26 ncı maddede düzenlenen kamera veya görüntü kayıt sisteminin usulüne uygun olarak kurulduğunu tevsik eden belgeler,
• Bakanlıkça kurumsal yönetime ilişkin belirlenecek veya talep edilecek diğer şartları taşıdığına dair bilgi ve belgeler,
• A grubu yetkili müesseseler için iç kontrol görevlisi atandığına dair yönetim kurulu kararı veya açık bir şekilde ve yazılı olarak devredilmesi şartıyla bir veya birden fazla yönetim kurulu üyesinin iç kontrol görevlisi olarak atandığına ve gerekli yetkilerle donatıldığına dair yazılı belge,
• Bakanlıkça gerekli görülecek diğer belgeler eklenir.
• Bakanlıkça yapılan inceleme neticesinde durumları uygun görülen yetkili müesseselere faaliyette bulunma izni verilerek, şirket adına “Yetkili Müessese İzin Belgesi” düzenlenir.
• Yetkili müesseseler faaliyette bulunmak üzere izin alınan adreste faaliyete başlandığına dair ilgili vergi dairelerinden alınacak yoklama tutanağını, faaliyet izin tarihinden itibaren 90 gün içerisinde Bakanlığa göndermek zorundadır.
• Yetkili müesseseler internet sitelerinin açıldığını ve merkezlerinin açık adresinin resmî internet sitesine eklendiğini faaliyet izni almadan önce Bakanlığa bildirmek zorundadır.

Yabancıların Döviz Bürosu Açması İçin Hangi Belgeler Gerekli?

• Yurt dışından temin edilecek belgelerin ilgili ülkenin yetkili makamlarınca ve Türkiye’nin o ülkedeki konsolosluğunca onaylanmış olması ve başvuruya belgelerin noter onaylı tercümelerinin de eklenmesi.
• Yabancı uyruklu gerçek ve tüzel kişilerden istenilecek belgelerin bu kişilerin yerleşik olduğu ülkede kayıtların tutulduğu bir merci ya da sistem olmaması nedeniyle temin edilememesi durumunda, bu durumun ilgili ülkenin yetkili mercilerinden alınacak bir belge ile Bakanlığa tevsik edilmesi.
• Bulundukları ülkede döviz alım satım işleri ile iştigal eden yurt dışında yerleşik kişilerin Türkiye’de şube kuruluş izni başvurularında;
• a) Şirketin kurulduğu ülke resmî makamlarınca onaylı ana sözleşmesi ve Türkçe çevirisinin,
• b) Şirketin kurulduğu ülke resmî makamlarınca onaylı döviz alım satım işleriyle iştigal ettiğini ve bu konuda herhangi bir kısıtlaması bulunmadığını gösterir belge ve Türkçe çevirisinin,
• c) Faaliyette bulunmak istediği konulara göre tebliğde yer alan şartları yerine getirdiğini tevsik eden belgelerin,
• ç) Bakanlıkça gerekli görülecek diğer belgelerin, eklenmesi zorunludur.